W dniach 22-23 października 2025 r. w Warszawie odbyła się 53. Ogólnopolska Konferencja Naukowa Historyków Zakonnych, organizowana m.in. przez Komisję Historyczną Konferencji Żeńskich Zgromadzeń Zakonnych, której przewodniczącą jest s. dr Monika Jadwiga Kupczewska SłNSJ; przez Ośrodek Badań nad Geografią Historyczną Kościoła w Polsce KUL z dr. hab. Bogumiłem Szadym, a także przez Centrum Relacji Katolicko-Żydowskich KUL im. Abrahama J. Heschela z ks. dr. Pawłem Rytel-Andrianikiem i przez Instytut Pamięci Narodowej.
Spotkanie odbyło się we współpracy z Ośrodkiem Badań nad Geografią Historyczną w Polsce działającym przy Katolickim Uniwersytecie Lubelskim, Instytutem Pamięci Narodowej oraz Centrum Relacji Katolicko-Żydowskich im. Abrahama J. Heschela KUL. Patronat honorowy nad wydarzeniem objęli: JE. ks. abp Tadeusz Wojda SAC – przewodniczący Konferencji Episkopatu Polski i JM ks. prof. dr hab. Mirosław Kalinowski, rektor Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II.
Pierwsza część organizowanej konferencji zatytułowana Współczesne badania nad postawami sióstr zakonnych wobec Żydów na ziemiach polskich pod okupacją niemiecką miała miejsce w Sali Plenarnej KEP. Stan badań przedstawili: dr hab. Joanna Szady z KUL-u, s. dr Agnieszka Skrzypek, dr hab. Bożena Szaynok, reprezentująca Uniwersytet Wrocławski, mec. Ryszard Tyndorf i dr Tomasz Domański z IPN w Kielcach.
W kolejnej części spotkania uczestnicy wysłuchali wykładów sióstr zakonnych, które przedstawiały temat: Gdy klasztor znaczył życie. Siostra dr Teresa Antonietta Frącek ukazała pomoc Źydom w Zgromadzeniu Franciszkanek Rodziny Maryi, s. Dorota Kostka ukazała zaangażowanie sióstr albertynek, natomiast s. Kazimiera Korzeniewska przedstawiła formy pomocy udzielanej przez Siostry Dominikanki z Kielc.
Zwieńczeniem pierwszego dnia konferencji była dyskusja dotycząca problemu badania trudnych wydarzeń II wojny światowej i złożoności ludzkich postaw. W ostatnim panelu wystąpili przedstawiciele Instytutu Pamięci Narodowej:dr Tomasz Domański z Kielc oraz dr Martyna Grądzka-Rejak z Warszawy.
Centralny Przystanek Historia im. Prezydenta Lecha Kaczyńskiego w Warszawie to miejsce, gdzie odbyły się prelekcje związane z drugą częścią obrad pod hasłem: Powojenne represje wobec zakonów żeńskich. Wśród prelegentów oraz prowadzących obrad znaleźli się pracownicy Instytutu Pamięci Narodowej: ks. prof. dr hab. Józef Marecki, dr hab. Rafał Łatka, dr Izabela Bożyk, dr Zbigniew Stanuch, Magdalena Wąż, Piotr Petryga oraz Władysław Rożkow. Głos zabrali również: m. dr Ewa Kaczmarek, ks. dr hab. Dominik Zamiatała, dk. prof. dr hab. Waldemar Rozynkowski oraz Mikołaj Wełnic.
Poruszone zostały tematy dotyczące polityki represyjnej państwa wobec zgromadzeń żeńskich, a także sytuacja sióstr więzionych oraz współpraca zakonów męskich i żeńskich. Wśród zagadnień pojawiły się również trudne karty historii, jakimi były obozy pracy dla sióstr (szczególnie w Dębowej Łące), represje wymierzone wobec konkretnych zgromadzeń, a także polityka władz wobec greckokatolickich zakonów żeńskich.
Wraz z s. dr Jadwigą Moniką Kupczewską, która organizowała spotkanie, w konferencji uczestniczyły cztery siostry sercanki: m. prow. Ezechiela Płudowska, s. przeł. Antonella Jaczewska, s. Maria Anna Paszko i s. M. Ignacja Chlebicka.
Materiał z pierwszego dnia konferencji naukowej dostępny jest pod linkiem: 53. Ogólnopolska Konferencja Naukowa Historyków Zakonnych – YouTube, natomiast nagrania z drugiego dnia będą udostępnione już wkrótce przez Instytut Pamięci Narodowej.
fot. Instytut Pamięci Narodowej, Centrum Heschela KUL
