„Rozmyślania o życiu kapłańskim” napisane przez ks. Biskupa Józefa Sebastiana Pelczara przedstawiają klasycznie ujętą ascetykę kapłańską. Odwołują się do Pisma świętego i Tradycji, która podejmowała w przeszłości tematykę duchowości kapłanów. Ks. Pelczar przywołuje w tej materii myśli Jana Chryzostoma, Bernarda z Clairvaux, Tomasza z Akwinu, Franciszka Salezego, Alfonsa Liguori. Wskazuje środki służące do uświęcenia życia kapłana, akcentując życie modlitwy i rolę umartwienia.
Przypomina stale eschatologiczny wymiar życia, obowiązki płynące z powołania i cnoty, które trzeba nieustannie ćwiczyć i rozwijać, ostrzega przed grzechem. Podejmuje tematy i wątki, które w dzisiejszym czasie bywają pomijane i o których się zapomina. Inspiracją dla Autora była duchowość ignacjańska, stąd nacisk na kształcenie silnej woli i sprawności w życiu duchowym. Szczególnym walorem tej książki jest nie tylko próba całościowego – na miarę tamtych czasów – przedstawienia „życia kapłańskiego”, ale przede wszystkim jej autentyczność. Rozmyślania są zapisem i świadectwem wieloletniego głębokiego życia wewnętrznego, prowadzonego przez człowieka bardzo zaangażowanego w aktywność zewnętrzną. Przełomem dla ks. Józefa Pelczara były rekolekcje kapłańskie odprawiane w Kolegium Polskim w Rzymie, prowadzone przez jego ówczesnego rektora, Sługę Bożego o. Piotra Semenenkę. W postanowieniach porekolekcyjnych, spisanych w roku 1866 i uzupełnionych w 1867, odnajdujemy plan życia duchowego. Młody kapłan – miał wówczas 25 lat – z żelazną konsekwencją przestrzegał norm życia duchowego wynikających z tego planu i właśnie ta konsekwencja doprowadziła go do osobistej świętości i do tego, że stał się dla nas nie tylko wzorem, ale i przekonującym nauczycielem na drogach do doskonałości. Po 25 latach systematycznej pracy nad sobą wydaje w roku 1892 „Rozmyślania o życiu kapłańskim”. Cała jego rozległa aktywność – kapłana, duszpasterza, profesora i rektora Uniwersytetu Jagiellońskiego, biskupa – a przede wszystkim praca wewnętrzna tak pokierowała życiem św. Józefa Sebastiana, że przyszedł do swoich kapłanów z gotowym programem formacyjnym. Tym programem były „Rozmyślania o życiu kapłańskim”. Były one programem sprawdzonym, wynikającym z osobistego poznania codziennego życia księdza diecezjalnego. Stały się programem nie tylko dla księży tamtej diecezji, tamtego czasu, ale i dla wielu kolejnych pokoleń kapłańskich. Stały się inspiracją dla innych, wystarczy wspomnieć niedawno beatyfikowanego ks. Jana Balickiego, duchowego syna św. Józefa Sebastiana. Zazwyczaj książki spoza świata literatury pięknej dezaktualizują się. Ta książka, po 110 latach od daty wydania, nie traci nic na swojej wartości. Ojciec Święty Jan Paweł II, osobiście zafascynowany osobą biskupa Pelczara, kanonizował go 18 maja 2003 roku. Akt ten każe nam z jeszcze większą uwagą spojrzeć na życie i dzieło Świętego, na nowo odkryć i docenić jego doświadczenie duchowe. „Rozmyślania” ks. Pelczara noszą na sobie znamię wieku, w którym były pisane. W pobieżnej lekturze może nawet uderzać ich surowość, ale bardziej niż surowość charakteryzuje je roztropność i wysokie wymagania wypływające ze sposobu życia Autora. Niektóre zdania czy rady - wyrwane z kontekstu - mogą dzisiaj dziwić, a nawet być niezrozumiałe. Nie jest to jednak wynikiem różności zasad, ale różnicy sytuacji. Uwarunkowania czasowe nie będą z pewnością przeszkodą dla tych, którzy z otwartym sercem i umysłem sięgną po tę książkę jako pomoc do codziennej kapłańskiej modlitwy, idąc za radą św. Teresy z Avila: „Nigdy ...nie śmiałam przystąpić do modlitwy bez książki” (Księga życia 4,9). W medytacji „Czytanie duchowne” odnajdujemy znamienne słowa św. Józefa Sebastiana o roli książki jako pomocy w życiu duchowym: „ Jest jak przyjaciel dobry, który podszeptuje nam słowa pociechy i nadziei. Wszakże już Machabejczyków czytanie ksiąg świętych krzepiło na duchu” (por.: „Mamy jako pociechę księgi święte, które są w naszych rękach” 1 Mch 12,9). Wdzięczni Pomysłodawcom i Wykonawcom serdecznie dziękujemy za nowe wydania „Rozmyślań” i życzymy, aby wydane przez nich dzieło krzepiło na duchu dusze kapłańskie i było dla nich dobrym przyjacielem, by stało się nowym zasiewem, owocującym świętością kapłańską. Jeszcze raz dziękuję Wydawnictwu Wydziału Teologicznego Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza i wszystkim, szczególnie Państwu Grażynie i Romanowi Stachowiakom, dzięki którym kapłani w Polsce zyskują nowe wydanie „Rozmyślań o życiu kapłańskim” Świętego Biskupa Pelczara.
